Juridische strijd over uitlevering Assange

Volgende week is het een jaar geleden dat de Britse rechter in de uitleveringszaak van Julian Assange bepaalde dat hij om gezondheidsredenen niet uitgeleverd kan worden aan de Verenigde Staten. Het beroep van de VS bij het Gerechtshof heeft dit vonnis op 10 december weer onderuit gehaald. In de oorspronkelijke uitspraak had de rechter gesteld dat Assange zelfmoord zou kunnen plegen in een Amerikaanse gevangenis, mede gezien de verwachting dat hij daar wordt opgesloten in een inrichting met een zeer streng regime. De Verenigde Staten hebben bestreden dat de kans op zelfmoord bestaat. Assange heeft geen geschiedenis van ernstige aanhoudende psychische aandoeningen en kan dus gewoon terecht staan in Amerika. De Amerikaanse autoriteiten hebben beloofd dat Assange niet in een zwaar beveiligde gevangenis terecht zal komen en bovendien dat hij de straf die de rechter hem eventueel gaat opleggen in zijn geboorteland Australië kan uitzitten.

De advocaten van Assange hebben vorige week beroep aangetekend bij de Hoge Raad (foto) tegen het vonnis van het Gerechtshof. Stella Morris, de vriendin van Assange, die deel uitmaakt van het team verdedigers, verwierp de beloftes van de Amerikaanse autoriteiten als 'absoluut onbetrouwbaar'. Hoe lang kan dit nog doorgaan, vroeg zij zich af. 'De afgelopen twee en een half jaar heeft Julian in de Belmarsh-gevangenis gezeten, en in feite zit hij sinds 7 december 2010 in een of andere vorm, elf jaar vast.'

Voordat de Hoge Raad de zaak kan behandelen moet overigens eerst nog vastgesteld worden of minstens één van de gronden waarop het beroep berust een zaak is van algemeen belang. Daarover moet het Gerechtshof een  besluit nemen en dat wordt pas in de loop van januari verwacht. Het is niet bekend of deze zaak door dezelfde rechter wordt behandeld die op 10 december het besluit van vorig jaar van de rechtbank ongedaan heeft gemaakt. Over deze Lord Chief Justice Ian Burnett schrijft de onderzoeksjournalistieke website Declassified UK dat hij al veertig jaar nauw bevriend is met de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Alan Duncan, de man die de actie op touw zette om Assange uit de Ecuadoriaanse ambassade te halen. Duncan noemde Assange destijds een “miserable little worm”.

Grapperhaus opnieuw in de fout

Eind 2017  onthulde Nieuwsuur dat het ministerie van Justitie druk had uitgeoefend op onderzoekers van het WODC die een rapport hadden geschreven over legalisering van de wietteelt. De net nieuw benoemde minister van Justitie Grapperhaus beloofde dat hij niet op zoek zou gaan naar de klokkenluiders die Nieuwsuur aan de documenten hadden geholpen. 'Dat past  niet in de cultuur die ik voorsta,' zei hij. Hij prees ook een oud-medewerker die de zaak eerder al intern had aangekaart. Maar anderhalfjaar later wordt bekend dat het OM toch een strafrechtelijk onderzoek heeft ingesteld naar een eventuele 'schending van het ambtsgeheim'. Grapperhaus zou door zijn eigen ambtenaren onder druk zijn gezet.

De geschiedenis herhaalt zich nu er opnieuw in strijd met zijn belofte een onderzoek wordt ingesteld naar het lekken van geheime stukken vanuit de NationaalCoördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV), een onderdeel van het ministerie van Justitie. De NRC onthulde dat de NCTV in strijd met de wet jarenlang privacygevoelige gegevens van burgers verzamelde en deelde met andere overheidsorganisaties. Ook adviseerde de NCTV gemeenten om via een particulier bureau heimelijk onderzoek naar islamitische gemeenschappen te doen. Beide praktijken kwamen na publicaties stil te liggen. Tegenover de Kamer beloofde Grapperhaus dat er geen onderzoek naar klokkenluiders zou worden gedaan. 

CIA overwoog moord op Assange

In het proces over de uitlevering van Assange door het Verenigd Koninkrijk aan de Verenigde Staten vorig jaar september trad een getuige op van het Spaanse bedrijf UC Global. Hij vertelde hoe zijn bedrijf in 2017 van de CIA de opdracht kreeg om in de Ecuadoriaanse afluisterapparatuur aan te brengen. De CIA besprak toen met deze firma ook mogelijkheden om Assange om te brengen volgens de Spaanse getuige. The Guardian maakte er op 30 september melding van. Het bericht werd niet opgepikt door andere media, zoals dat met veel ander nieuws rond Assange nog steeds het geval is. 

Nu kwam Yahoo! afgelopen week met een uitgebreid rapport waarin CIA-officials dit verhaal bevestigen: 'Ontvoering, moord en een schietpartij in Londen: de geheime oorlogsplannen van de CIA tegen WikiLeaks' (hier samengevat door The Guardian) De operaties werden besproken tijdens het bewind van Trump die Mike Pompeo benoemd had als CIA-directeur. Pompeo en zijn topfunctionarissen waren woedend over de publicatie door WikiLeaks van "Vault 7", een reeks CIA-hacktools, een inbreuk die het bureau als het grootste gegevensverlies in zijn geschiedenis beschouwde. Ze wilden bloed zien, citeert Yahoo een voormalige veiligheidsfunctionaris. Pompeo bestempelde Wikileaks als een vijandige inlichtingenorganisatie, een kwalificatie die een agressievere aanpak mogelijk zou maken.

De Amerikaanse advocaat van Assange Barry Pollack: "Mijn hoop en verwachting is dat de Britse rechtbanken deze informatie in overweging zullen nemen en dat het de beslissing versterkt om niet uit te leveren aan de VS". In augustus bepaalde het Britse Hoogerechtshof dat de Amerikanen in beroep mogen gaan tegen het vonnis van rechter Vanessa Baraitser van januari die uitlevering verhinderde op grond van Assange's geestelijke gezondheid. De Amerikaanse juristen wisten het Hof er van te overtuigen dat het psychiatrische rapport waarop Barritser zich baseerde niet volledig was omdat Assange's relatie met zijn verloofde er niet goed in was meegenomen. 

Assange zit inmiddels na zeven jaar 'asiel' in de Ecuadoriaanse ambassade al weer twee-en-een-half jaar vast in de Londese Belmarsh gevangenis. 

[foto: Aslak Raanes CC]

Blogger Craig Murray moet acht maanden zitten

Craig Murray, voormalig diplomaat, schrijver en activist voor mensenrechten, moet in Schotland een straf van acht maanden uit zitten vanwege belediging van de rechter in de zaak tegen de politicus Alex Salmond. Salmond stond terecht vanwege aanklachten van enkele vrouwen die hem beschuldigden van aanranding en poging tot verkrachting. Hij werd uiteindelijk vrijgesproken. Murray volgde de rechtszaak en schreef er over op zijn blog. De rechter vond dat hij daarbij te veel details vrijgaf over de vrouwen die de klachten hadden ingediend. Daarom werd hij aangeklaagd voor contempt of court. Rechter Dorian:  'Anonimiteit is een recht van de slachtoffers, in het bijzonder bij seksuele overtredingen. Murray wist van de mogelijke identificatie door het openbaren van details (jigsaw identification) en genoot ervan om deze te onthullen, omdat hij dacht dat het in het algemeen belang was. Hij had het mis.' 

 

Murray is de eerste persoon die de gevangenis in moet vanwege jigsaw identification. Terwijl het allesbehalve duidelijk is in hoeverre juist zijn blog de belangrijkste bron voor identificatie was. Hij is in het Verenigd Koninkrijk ook sinds vijftig jaar de eerste die moet zitten voor contempt of court. Het lijkt er op dat er meer aan de hand is met Murray. Jonathan Cook suggereert een opzet om onafhankelijke, kritische journalisten de mond te snoeren. Murray was aanwezig bij het uitleveringsproces van Julian Assange en wist meermalen de vinger op de zere plek te leggen van zowel de rechtsgang als de argumentatie van de rechter. Hij zou ook binnenkort getuigenis afleggen in de zaak tegen de Spanjaarden die in opdracht van de CIA de verblijfsruimtes van Assange in de Ecuadoriaanse ambassade hebben afgeluisterd. Dat kan hij dus nu niet doen. 

Media zwijgen over deal FBI in zaak Assange

Het IJslandse Stundin berichtte enige weken geleden dat de belangrijkste getuige van de Amerikaanse Justitie in het proces over de uitlevering van Julian Assange gelogen heeft. De aanklagers kwamen op grond van de verklaringen van Sigurd Thordarson tot de beschuldiging dat Assange hem had opgedragen "computerinbraken te plegen" en in het geheim hooggeplaatste IJslandse functionarissen op te nemen, waaronder parlementsleden; dat ze probeerden een "gestolen" bestand van een IJslandse bank te ontcijferen; dat Assange probeerde “de ongeautoriseerde toegang die hem door een bron werd gegeven” te gebruiken om gebruik te maken van een overheidswebsite die politievoertuigen volgde; en dat hij Thordarson had bevolen en aangemoedigd om een relatie op te zetten met een hackgroep, die zou hacken en illegaal documenten zou verkrijgen om door te geven aan WikiLeaks. Al deze beweringen, heeft Thordarson nu toegegeven aan Stundin, zijn ofwel zeer misleidend of ronduit onjuist, meldt de krant. 

Deal met de FBI

In de Verenigde Staten is dit nieuws vrijwel nergens in de grote media gepubliceerd volgens Branco Marcetic in Jacobin, aan wie ik bovenstaande samenvatting ontleen. Ook de Britse en Nederlandse media hebben het bericht niet overgenomen. Een teleurstellende omissie, zeker als je weet dat het niet alleen om leugens van een onbetrouwbare getuige gaat, maar om een deal van de FBI. Thordarson kreeg namelijk wat terug voor zijn valse getuigenis:

In ruil voor de hulp aan de Amerikaanse regering om een zaak op te bouwen tegen Assange garandeerde het ministerie van Justitie van Trump Thordarson immuniteit van vervolging wegens reeds bekende overtredingen in de VS en beloofden ze informatie over andere criminele activiteiten niet te delen met IJslandse of andere autoriteiten.

De enige Amerikaanse krant die iets over Thordarson schrijft, de Washington Post, meldt deze deal niet en meent dat zijn leugens niet de kern van de aanklacht raken. Volgens de krant was de getuigenis van Thordarson alleen van belang als achtergrondinformatie voor opheldering over de relatie van Assange met Manning.

Klokkenluider Daniel Hale en het Amerikaans drones-beleid

De inzet van drones door het Amerikaanse leger is al jaren omstreden. Drone-aanvallen doden vaak andere mensen dan het beoogde doelwit. Deze sterfgevallen, waaronder vrouwen en kinderen, doen het aantal daadwerkelijke strijders dat door drones is vermoord in het niet vallen. De woede bij de bevolking die geraakt werd door de drone-aanvallen is goed voor de werving van jihadisten, schrijft Jeremy Scahill in het boek The Assassination Complex. De journalist van The Intercept schreef het op basis van documenten over het Amerikaanse drones-beleid die hij zou hebben gekregen van Daniel Hale, een voormalige inlichtingenmedewerker bij de Amerikaanse luchtmacht. Hale werd in mei 2019 gearresteerd en aangeklaagd wegens overtreding van de spionagewet. In maart van dit jaar bekende hij schuld. Hale kan tien jaar gevangenisstraf krijgen. Een uitspraak van de rechtbank wordt eind deze maans verwacht. 

Het proces tegen Hale kreeg onlangs een vreemde wending toen de rechter, in overeenstemming met het standpunt van de aanklagers, geen gevolg gaf aan zijn verzoek om de schade die veroorzaakt is door zijn actie in het proces te betrekken. Hale had de rechtbank gevraagd een onderzoek in te stellen naar eventuele schade en de bewijzen voor al dan niet vastgestelde schade openbaar te maken. Net als bij ieder ander strafrechtelijk proces is de schade een belangrijk beoordelingscriterium, betoogden zijn verdedigers. De omvang van de schade is rechtstreeks van invloed op de aard en de ernst van het strafbare feit en op de vraag wat een rechtvaardige straf zou zijn. De Amerikaanse Justitie heeft echter geen boodschap aan dit rechtsstatelijke argument .

Beroep op Biden

Een groep van 24 Britse parlementsleden van verschillende partijen doet een beroep op  president Biden om de aanklachten tegen Julian Assange te laten vallen. Ter gelegenheid van het bezoek van Biden aan Europa voor de G7-top schreven ze hem

Als vice-president van president Obama speelde u een belangrijke rol in het besluit Julian Assange niet te vervolgen vanwege publicaties over de oorlogen in Afghanistan en Irak en de toestanden in Guantanamo Bay. U, net als wij, moet teleurgesteld zijn geweest toen uw voorganger een vervolging aanspande met een 175-jarige gevangenisstraf tegen een wereldwijd bekende uitgever en campagnevoerder voor de persvrijheid (...) De zaak tegen Assange verzwakt het recht om belangrijke informatie te publiceren die de regering niet prettig vindt. Inderdaad, deze waarde staat centraal in een vrije en open samenleving. De zaak tegen de heer Assange ondermijnt ook het vertrouwen van het publiek in onze rechtssystemen. Onze landen worden ook steeds meer geconfronteerd met de tegenstrijdigheid van het bepleiten van persvrijheid in het buitenland terwijl dhr. Assange jarenlang in de meest beruchte gevangenis van het VK op verzoek van de Amerikaanse regering. We doen een beroep op u om deze vervolging te laten vallen, een daad die een roep om vrijheid zou zijn die over de hele wereld zou weerklinken.

 Daniel Ellsberg

In een gesprek met Democracy Now gaf voormalig klokkenluider Daniel Ellsberg ook zijn steun aan Assange. Het is deze week vijftig jaar geleden dat de New York Times uittreksels publiceerde uit de Pentagon Papers over de oorlog in Vietnam. De documenten die Ellsberg bij de krant bezorgde toonden onder andere aan dat de regering van Lyndon B. Johnson systematisch had gelogen, niet alleen tegen de bevolking maar ook tegen het Congres.

Ellsberg zegt zich met Assange en ook met Manning en Snowden te identificeren. 'We hebben hetzelfde proces van desillusie en hetzelfde besluitvormingsproces doorgemaakt over wat we moeten doen, en ik voel me heel, heel dicht bij hen.' De vervolging van Assange op grond van de Espionage Act deugt niet volgens Ellsberg. Juridisch is de wet ook nooit getoetst door het Hooggerechtshof. Assange is de eerste journalist die volgens deze wet wordt aangeklaagd. 'En daarom denk ik dat journalisten de afgelopen 50 jaar nooit echt aandacht hebben besteed aan dit geladen pistool dat op hen gericht was.' Het is echter zonder meer in strijd met het First Amendment. 

Volgens Ellsberg had Biden het beroep tegen de beslissing van de Britse rechter (niet uitleveren om gezondheidsredenen) moeten laten vallen. 'Maar een lagere officier bij het ministerie van Justitie, een overblijfsel van de regering-Trump, hernieuwde eenvoudig het beroep. Dat was fout en ongrondwettelijk. Biden kan en zou dat beroep moeten laten vallen. Het is echter verre van zeker - het is niet eens waarschijnlijk - dat hij dat zal doen, gezien het feit dat hij Assange in 2010 een 'high-tech terrorist' noemde.'

Hoe het VK Assange in handen kreeg en de persvrijheid verloochende

Julian Assange zit nog steeds vast in de Belmarsh gevangenis in Londen. Ter gelegenheid van de Dag van de Persvrijheid verklaarde Kristinn Hrafnsson(foto), zijn compagnon bij Wikileaks, dat het Verenigd Koninkrijk gezien zijn voortdurende gevangenschap moeilijk kan volhouden dat ze de persvrijheid in de wereld verdedigen. 

Twee jaar geleden, op 11 april 2019, werd Assange met geweld uit de Londense ambassade van Ecuador gesleept en gevangen genomen. Hij had er bijna zeven jaar doorgebracht om te ontsnappen aan uitlevering aan de Verenigde Staten. Begin dit jaar oordeelde de rechter afwijzend op het uitleveringsverzoek op grond van zijn mentale toestand. Het Amerikaanse ministerie heeft aangekondigd in beroep te gaan tegen deze uitspraak. En vanwege het vluchtgevaar wordt Assange daarom nog steeds vastgehouden. 

Supporters van Assange organiseerden in het weekend na 11 april een wake om aandacht voor zijn zaak te vragen. Hrafnsson zei bij die gelegenheid: 

Het is nu twee jaar van opsluiting, isolement en psychologische marteling geweest, allemaal vanwege het blootleggen van oorlogsmisdaden in Irak en Afghanistan, dezelfde journalistiek waarvoor Julian over de hele wereld wordt toegejuicht en genomineerd voor de Nobelprijs voor de vrede.

Biden houdt vast aan uitlevering Assange

De nieuwe Amerikaanse president Joe Biden neemt op allerlei punten afstand van zijn voorganger. Maar niet in de zaak-Assange. De VS zijn in beroep gegaan tegen de beslissing van de Britse rechter Vanessa Baraitser die op 4 januari oordeelde dat Assange niet uitgeleverd mag worden vanwege zijn mentale toestand. Amnesty International, Reporters without Borders en vele andere organisaties voor persvrijheid en mensenrechten verzochten president Biden tevergeefs de zaak te laten rusten. 

Assange wordt in de VS verdacht van spionage en medeplichtigheid aan de verspreiding van duizenden geheime militaire documenten in 2009, waaronder die over de wandaden van het Amerikaanse leger in Afghanistan en Irak. Hij kan hiervoor 175 jaar celstraf krijgen in de Verenigde Staten. 

James Risen herinnert er in The Intercept aan dat ten tijde van de publicaties van Wikileaks waarvoor Assange nu aangeklaagd wordt zowel de Democraten als de Republikeinen zich tegen de klokkenluiderssite hebben gekeerd. Onder Obama kwam de beschuldiging van spionage in beeld. Obama zette niet door uit vrees hiermee ook de main stream media te treffen die de onthullingen van Wikileaks over de oorlog in Irak naar buiten hadden gebracht. 

Assange werd vervolgens een speelbal in de strijd tussen Democraten en Republikeinen. Trump juichte de openbaarmaking door Wikileaks toe van gelekte email-berichten van het kantoor van de Democratische Partij en van zijn toenmalige tegenstander bij de presidentsverkiezingen Hillary Clinton. Maar zijn eigen Ministerie van Justitie zette later in op de uitlevering van Assange op grond van zowel computervredebreuk als overtreding van de spionagewet. Trump weigerde aan het eind van zijn zittingsperiode Assange van vervolging te ontslaan.

Assange niet uitgeleverd maar nog steeds gevangen

Een rechtbank in Londen heeft woensdag de voorwaardelijke vrijlating van Julian Assange geweigerd. Rechter Vanessa Baraitser vindt het risico dat hij onderduikt te groot. Maandag oordeelde zij afwijzend op het uitleveringsverzoek van de Verenigde Staten op grond van zijn mentale toestand. Het risico op zelfmoord en psychische schade bij een uitlevering zou te groot zou zijn. Het Amerikaanse ministerie van Justitie gaat in beroep tegen deze uitspraak, wat het vluchtgevaar van Assange volgens de Britse rechter vergroot. Assange wordt in de VS verdacht van spionage, het hacken van geheime documenten en vijftien andere delicten. Hij kan daar 175 jaar celstraf krijgen.

Glenn Greenwald schrijft dat het geen overwinning is voor persvrijheid, omdat het uitleveringsverzoek alleen is afgewezen vanwege de omstandigheden in Amerikaanse gevangenissen, en niet op journalistieke gronden. Assange zou naar alle waarschijnlijkheid na uitlevering overgebracht worden naar de beruchte ADX gevangenis waar gevangenen 23 uur per dag opgesloten zitten in een kleine cel. Er zijn acht zelfmoorden gemeld bij ADX sinds de opening in 1994, en nog veel meer hebben zichzelf verminkt bij zelfmoordpogingen, waaronder het inslikken van scheermesjes en zichzelf snijden met glas, volgens een rechtszaak in 2016, meldt The Guardian.