Scotland Yard dreigt met vervolging van journalisten

Het uitlekken van vertrouwelijke berichten van de Britse ambassadeur in Washington heeft Scotland Yard in conflict gebracht met de pers. In de vertrouwelijke berichten die de Mail on Sunday naar buiten bracht schreef ambassadeur Sir Kim Darroch dat hij president Trump 'incomeptent' en 'onzeker' vond. Na de publicatie van zijn telegrammen vorige week achtte Darroch zijn positie als vertegenwoordiger van het VK in de Verenigde Staten onhoudbaar en bood hij zijn ontslag aan.

Vandaag is opnieuw correspondentie van Darroch uit Washington naar buiten gekomen. De ambassadeur beoordeelde vorige jaar het opzeggen van het nucleair verdrag van de VS met Iran als 'diplomatiek vandalisme'. Trump zou het alleen gedaan hebben om wraak te nemen op zijn voorganger Obama. Hij had ook totaal geen idee hoe het verder moest met Iran.

Bij de ophef over het lekken van deze vertrouwelijke diplomatieke correspondentie is er nu ook verontwaardiging over de opstelling van Scotland Yard die de bron van het lek moet zoeken.

Het hoofd van de contraspionage-afdeling van Scotland Yard, Neil Basu waarschuwde journalisten en uitgevers dat zij kunnen worden vervolgd voor het openbaar maken van staatsgeheimen als zij nog meer diplomatieke boodschappen publiceren, schrijft De Volkskrant. Daarmee lokte hij flinke kritiek uit. George Osborne, de vroegere minister van Financiën en nu de hoofdredacteur van de London Evening Standard noemde het een ‘heel domme uitspraak’ van een politieman ‘die kennelijk niet veel kaas heeft gegeten van de persvrijheid’.

Opmerkelijjk is dat ook minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt en zijn voorganger Boris Johnson, die nu verwikkeld zijn in een strijd om de opvolging van premier Theresa May, de persvrijheid verdedigden. Volgens hen moet de politie achter het lek aan gaan, niet achter de media.

[Foto: Matt Brown CC]

AIVD klaagt journalist aan

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft een kort geding aangespannen tegen Volkskrant-journalist Huib Modderkolk. De AIVD zag zich ook "gedwongen" aangifte te doen tegen Modderkolk vanwege het "voornemen" staatsgeheimen openbaar te maken. De journalist heeft een boek geschreven over digitale spionage dat binnenkort zal worden gepubliceerd. De AIVD heeft de tekst gezien en op verzoek van de dienst heeft Modderkolk enkele aanpassingen gemaakt. Modderkolk: 'De punten die ze overtuigend hebben gebracht, heb ik aangepast, maar een aantal punten waren niet overtuigend en het blijft een journalistieke afweging. Als ik nog meer informatie moet weghalen komt de geloofwaardigheid van het boek in het gedrang. Dat betekent dat er vrij weinig overblijft van wat ik over een bepaalde operatie kan schrijven. Bovendien zie ik niet hoe mensen door deze informatie alsnog in gevaar kunnen komen'. Verder zegt hij: 'De AIVD heeft de kans gehad me van meer informatie te voorzien om me op andere gedachten te brengen.'
Maar daar wilde de AIVD niet aan. Volgens de dienst gaat het om tien woorden die staatsgeheime informatie bevatten. 'Ze kunnen niet op deze manier gepubliceerd worden, want dat betekent mogelijk levensgevaar voor een bron. Onze wettelijke plicht is het beschermen van onze informatie en bronnen,' aldus een woordvoerder.

Preventieve censuur

Advocaat Christiaan Alberdingk Thijm vindt een aangifte tegen Modderkolk vanwege zijn voornemen tot publicatie "volstrekte onzin". Het is een poging tot preventieve censuur en dat gaat rechtstreeks in tegen de persvrijheid. Interessant is hoe de dienst zich in de rechtbank gaat opstellen. Ze zullen toch moeten laten zien wat het concrete gevaar is: waarom moeten die tien woorden tot staatsgeheim verklaard worden? Daarmee lopen ze het risico dat ze hun eigen geheimhoudingsplicht moeten overtreden. Waarna er geen zaak meer is tegen de journalist. Via Twitter laat Modderkolk weten dat de AIVD daarom een volledig publicatieverbod eist van alle juridische stappen van de dienst. 'Tevens verzoekt de AIVD om - nu alvast - gedaagden te verbieden mededeling te doen aan derden omtrent alle informatie over dit proces'. De inlichtingendienst belemmert niet alleen de persvrijheid, maar ook de openbaarheid van juridische procedures.

Met het kort geding tegen de Volkskrant-journalist over de tekst van zijn boek en de dreiging met aangifte vanwege een strafbaar feit (die volgens Nieuwsuur inmiddels is ingetrokken) hebben we nu in korte tijd het derde geval van intimidatie van de Nederlandse staat tegen journalisten en klokkenluiders die informatie over het handelen van de overheid naar buiten willen brengen.

Brazilië zoekt naar wraak op Glenn Greenwald

Begin vorige maand publiceerde The Intercept van de Amerikaanse journalist Glenn Greenwald via een lek verkregen aanwijzingen dat de Braziliaanse corruptie-onderzoeker Moro zelf vals spel heeft gespeeld. 'Als onderzoeksrechter in de zuidelijke stad Curitiba was Moro jarenlang de belangrijkste aanjager van het Wasstraat-onderzoek. De Braziliaanse editie van The Intercept kreeg echter een berg aan chatberichten, audiofragmenten, video’s en foto’s in handen die aantonen dat Moro zaken in het geheim afstemde met aanklagers van het Lava Jato-team. Zulke samenspanning zou juridisch vals spel zijn,' schrijft de NRC. Door toedoen van Moro verdween de populaire linkse ex-president Lula da Silva achter de tralies en kon hij geen rol meer spelen in de presidentsverkiezingen die vorig jaar werden gewonnen door de uiterst rechtse Jair Bolsanaro. Moro promoveerde tot minister van Justitie.

Uit het berichtenverkeer tussen Moro en de aanklagers dat The Intercept openbaar heeft gemaakt 'blijkt hoe hij hun onderzoekslijnen aanbeveelt die Lula in verband kunnen brengen met een dubieuze transactie rond een strandhuis. In een andere conversatie valt te lezen hoe onderling paniek uitbreekt nadat het Hooggerechtshof heeft bepaald dat de krant Folha de São Paulo de ex-president kort voor de stembusgang zou mogen interviewen in diens cel.'

De onthullingen van The Intercept zorgden voor grote beroering in Braziliaanse regeringskringen. Er werd opgeroepen Greenwald, die in Brazilië woont, het land uit te zetten. Vorige week werd bekend dat de politie Greenwald's financiën gaat onderzoeken. De politie ontkent en zegt alleen onderzoek te doen naar het lek uit het team van de witwas-operatie. Journalisten zijn er niet gerust op. “It’s not only an outrageous attack on press freedom, but a gross abuse of power,” zei Trevor Timm, directeur van Freedom of the Press.

Glenn Greenwald (foto van Wikipedia.nl) is de journalist die in 2013 voor  The Guardian het verhaal van Edward Snowden over de spionageactiviteiten van de Amerikaanse geheime dienst NSA naar buiten bracht. In 2014 richtte hij The Intercept op voor publicaties van onderzoeksjournalisten en commentaren op de actuele politiek.

Hieronder updates van 13 juli en 16 juli