Klokkenluider Belastingdienst geschorst

De Belastingdienst heeft volgens Trouw disciplinaire maatregelen genomen tegen een ambtenaar in de slepende affaire rond de kinderopvangtoeslag. De ambtenaar zou interne stukken van de Belastingdienst naar buiten hebben gebracht, die door de fiscus werden achtergehouden in rechtszaken tegen gedupeerde ouders. De ouders moesten, naar nu blijkt ten onrechte, toeslagen terugbetalen en zijn daarvoor in beroep gegaan. Staatssekretaris Snel staat onder grote druk vanwege de fouten van de Belastingdienst en ook vanwege zijn weigering om de opdracht voor een intern onderzoek naar de affaire openbaar te maken.

Volgens bronnen van Trouw en RTL Nieuws ziet de betrokken ambtenaar zich niet als klokkenluider, maar is het iemand die een ‘ernstige misstand’ wilde voorkomen en slechts ‘ontbrekende gegevens’ doorgaf, omdat die volgens de wet in een dossier horen te zitten. Maar zijn meerderen zien het doorgeven van de ontbrekende stukken als 'schending van het ambtsgeheim'. Kamerleden hebben negentig vragen over de zaak ingediend, waaronder de vraag naar de omgang met klokkenluiders.

Trouw-columnist Stevo Akkerman reageert vandaag met een boos stukje waarin hij de ambtelijke bureaucratie ernstige verwijten maakt. De schorsing van de klokkenluider toont volgens hem aan dat daar de neiging bestaat 'om het belang van de eigen organisatie boven dat van de burger te stellen en zichzelf niet gebonden te achten aan de voorschriften die gelden voor de bevolking. Minder deftig uitgedrukt: om zich te gedragen als een wetteloze bende.' Waarom wordt degene die het verhinderen van een eerlijke rechtsgang voorkomt gestraft? 'De rechtsstaat hapert als de overheid zelf onzuiver handelt en dan is het uitstekend als ambtenaren lekken.'

Justitie drijft Manning in faillissement

Vorige maand heeft een rechter in de Amerikaanse staat Virginia Chelsea Manning voor de tweede keer gevangen gezet vanwege haar weigering om te getuigen voor de Grand Jury over haar contacten met Wikileaks. Daarbij bepaalde hij dat ze vanaf half juni een boete van 500 dollar per dag moet betalen als ze volhardt in haar standpunt. Die boete is vorige week zondag ingegaan. Donderdag heeft ze de rechtbank ontheffing van de boete gevraagd. Ze is eenvoudig niet in staat het bedrag op te brengen. Ze heeft inmiddels haar appartement al opgegeven en verwacht deze week failliet te gaan.

Haar advocaten hebben eerder ook al duidelijk gemaakt dat het zinloos is Manning boetes op te leggen omdat ze toch niet van plan is toe te geven. Het opleggen van boetes zou verdedigd kunnen worden als er daardoor een kans bestaat dat de aangeklaagde alsnog overstag gaat. Dat helpt soms  om onwillige aangeklaagde bedrijven te dwingen over de brug te komen. Maar hier is daarvan geen sprake. 'De boete en haar gevangenisstraf zijn daarom in feite een straf, ook al is ze niet beschuldigd van een misdrijf.' 

Chelsea Manning weigert te getuigen omdat ze het Grand Jury systeem principiëel afwijst. Bovendien, zegt ze, heb ik alles over het lekken van documenten naar Wikileaks al gezegd voor de krijgsraad en is er niets toe te voegen dat gebruikt kan worden in een proces tegen Julian Assange. 

Volgens de Amerikaanse journalist Kevin Gosztola van Shadowproof, die Mannings zaak van nabij volgt, gaat Justitie er van uit dat ze via Manning Assange kunnen veroordelen. "Hun hele idee is dat Julian Assange Chelsea Manning heeft aangeworven om voor hem te werken en documenten te stelen namens WikiLeaks," Maar Manning houdt vol dat ze geheel zelfstandig handelde. Justitie zou zich volgens Gosztola wel eens kunnen misrekenen met het vasthouden van Manning. Hij acht het niet onwaarschijnlijk dat de uitspraak van de rechter als onconstitutioneel kan worden afgewezen. 

[foto: Chelsea Manning mural uit 2013 van Timothy Krause CC]

Uitleveringszaak Assange opgeschoven naar eind februari 2020

Eerst boeten in het Verenigd Koninkrijk.

Een Britse rechter heeft bepaald dat Julian Assange eerst een straf van vijftig weken in een Britse cel moet uitzitten voordat het uitleveringsverzoek van de Verenigde Staten verder wordt behandeld. Die straf krijgt hij omdat hij zeven jaar geleden op borgtocht vrij was gelaten en toen asiel zocht in de ambassade van Ecuador. Met medewerking van dat land is hij daar onlangs door de politie opgehaald en overgebracht naar een Britse cel. Het uitleveringsverzoek van de VS is inmiddels door de Minister van Binnenlandse Zaken Javid goedgekeurd. Zweden, dat ook nog een appeltje met hem te schillen heeft, zal zijn uitlevering niet eisen na een uitspraak van de rechtbank dat hij niet in voorarrest hoeft te blijven.

Of de Britse rechter begin volgend jaar zomaar akkoord gaat met het uitleveringsverzoek is nog de vraag. De Amerikanen hebben de aanklachten tegen Assange uitgebreid met overtredingen van de spionagewet die betrekking hebben op het lekken van staatsgeheimen door ambtenaren. Dit is door verschillende media als intimiderend bestempeld en in strijd met de persvrijheid. Als Assange veroordeeld wordt voor het naar buiten brengen van gelekte gegevens zijn verschillende kranten en televisiestations ook niet meer zeker van de vrijheid om dergelijke informatie te publiceren. Assange zei afgelopen vrijdag bij de rechtszaak dat de regering de pers probeert te misleiden door Wikileaks voor te stellen als iets anders dan andere media. Zijn advocaat Mark Summers spreekt over een 'schandalige en frontale aanval op de rechten van journalisten en de vrije meningsuiting'

Nederlandse Justitie op jacht naar klokkenluiders

Minister Grapperhaus komt onder druk van zijn ambtenaren terug op belofte

Eind 2017  onthulde Nieuwsuur dat het ministerie van Justitie druk had uitgeoefend op onderzoekers van het WODC die een rapport hadden geschreven over legalisering van de wietteelt. Die beïnvloeding was intern al eerder aan de orde gesteld door onderzoeker Marianne van Ooijen. Nieuwsuur kwam in het bezit van documenten die haar klachten ondersteunden. In de Tweede Kamer sprak de net aangetreden minister Grapperhaus (CDA) er zijn afkeuring over uit. Daarbij zei hij dat hij niet op zoek zou gaan naar de klokkenluiders die Nieuwsuur aan de documenten hadden geholpen. Dat past  niet in de cultuur die ik voorsta, zei hij. Hij prees van Ooijen voor haar rol als interne klokkenluider.

Nu heeft het OM alsnog een strafzaak geopend om te achterhalen welke bronnen binnen het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) contact hebben gehad met Nieuwsuur. In Nieuwsuur verklaarde de minister dat hij er niet op zat te wachten, maar dat hij een onderzoek wel terecht vindt als strafbare feiten zijn geconstateerd. Het zou gaan om het schenden van het ambtsgeheim. Volgens het ministerie staat het delen van de informatie met Nieuwsuur „op gespannen voet staat met de integriteit die de overheid dient te waarborgen als goed werkgever”. Ook zou het lek „ondermijnend zijn voor het onderlinge vertrouwen” en de privacy van medewerkers van het ministerie schaden.

In een uitzending van Nieuwsuur suggereerde politiek verslaggever Arjan Noorlander dat de minister door zijn eigen ambtenaren onder druk is gezet. Kamerleden reageren zorgelijk (Madeleine van Toorenburg, CDA) tot ronduit afwijzend (Michiel van Nispen, SP).

Hoe het onderzoek ook gaat aflopen, het zal zonder meer het beoogde effect hebben: ambtenaren afschrikken om informatie naar buiten te brengen die de overheid in kwaad daglicht kan stellen. Grapperhaus had zich voorgenomen na alle doofpotaffaires op het ministerie van Justitie een andere cultuur te bevorderen. Hij is in de korte tijd van zijn bewind al een staatssecretaris kwijtgeraakt die struikelde over een beroerde manier van communiceren. Hij zal het nu zelf opnieuw moeilijk krijgen in de Tweede Kamer. De uitkomst van het debat is ongetwijfeld spannend voor de betrokken bewindslieden en sensatiebeluste media. Maar het belang van burgers, waar het werkelijk om gaat, is dat ook ambtenaren de ruimte zouden moeten krijgen om zonder strafrechtelijke vervolging misstanden aan de kaak te stellen.

[Foto: Aftrap van het derde Nationale actieplan Open Overheid 2018-2020. Sebastiaan van der Burg cc.]

Duitse minister wil geheime diensten toestaan journalisten te hacken

Minister Horst Seehofer (CSU) van Binnenlandse Zaken werkt aan plannen om de geheime diensten meer armslag te geven bij het surveilleren van journalisten.

Volgens een door Netzpolitik.org gepubliceerd wetsontwerp zouden Duitse inlichtingendiensten de servers, computers en smartphones van mediabedrijven, uitgevers en onafhankelijke journalisten mogen hacken. Sinds twee jaar was het voor de politie al mogelijk (potentiële) criminelen te volgen door al hun IT-apparaten, waaronder ook bv. auto's, te hacken en met z.g. 'Staatstrojaner' te infecteren. Journalisten en enkele andere beroepsgroepen die met vertrouwelijke informatie werken waren tot nu toe uitgezonderd. Maar daar wil Minister Seehofer nu een einde aan maken. Hij wil de wet, waarover overigens nog procedures lopen bij het grondwettelijk hof, verder uitbreiden en geheime diensten de mogelijkheid geven ook in te breken bij de media.

Als de geheime diensten op deze manier toegang krijgen tot de redacties van kranten, tijdschriften, omroepen en online media kunnen journalisten geen garantie meer geven voor de bronbescherming. Dat heeft grote gevolgen voor hun beroepsuitoefening, schrijft Reporter ohne Grenzen (ROG). Daarbij komt ook nog dat de geheime diensten anders dan voorheen de data die zij door de inbraak hebben verkregen zullen mogen delen met de politie. Onderzoeksjournalisten zullen het dan moeilijker krijgen informatie in te winnen. De risico's voor klokkenluiders die bereid zijn de pers te woord te staan nemen toe. De onafhankelijkheid van de media en de persvrijheid staan op het spel.

Seehofer moet nog wel zijn coalitiegenoot SPD overtuigen. Minister van Justitie, Katarina Barley, heeft zich al tegen zijn plannen verzet. Zij vertrekt binnenkort naar het Europees Parlement als leider van de Duitse SPD-delegatie. Wat haar opvolger vindt is niet bekend, maar in SPD-kringen is veel kritiek te horen op de plannen van Seehofer. De Duitse Journalistenvakbond noemt ze onacceptabel en roept de minister op ze te laten vallen. Seehofer blijft zich verdedigen met verwijzing naar de terroristenbestrijding. Het is een van de onderwerpen die de 'GroKo' de grote coalitie tussen CDU/CSU en SPD op dit moment steeds meer aan het wankelen brengt.

Foto: EPP (cc)

Russische onderzoeksjournalist gevangen gezet en mishandeld

De Russische aanpak van onwelgevallig nieuws (Update onderaan)

Ivan Golunov van de onafhankelijke nieuwssite Meduza is donderdag in Moskou gearresteerd op verdenking van drugshandel. Zijn advocaat zegt dat hij op het politiebureau gewond is geraakt en dat het lang duurde voordat er een dokter bij kwam. Golunov kreeg een dag geen eten en mocht niet slapen. Vrijdagavond verscheen een filmpje van Golunov op social media waarop hij zijn verwondingen liet zien. De advocaat vermoedt dat de drugs door de politie in zijn rugzak zijn gestopt. Golunov ontkent het bewuste pakje eerder gezien te hebben. De politie vond het in eerste instantie kennelijk ook niet eens nodig om onderzoek te doen dat aantoont dat de gevonden drugs van Golunov zijn. Wel werd via sociale media een film verspreid die moest aantonen dat er meer drugs in zijn appartement zijn gevonden, maar die blijkt helemaal niet in zijn woning te zijn opgenomen. De film is inmiddels verwijderd.

Galina Timchenko, manager van Meduza hoofdredacteur Ivan Kolpakov geloven in zijn onschuld. Ze denken dat hij opgepakt is voor zijn onderzoek en zijn vele publicaties over corrupte politici, zakenmensen en fraudegevallen. 'We gaan nog uitvinden wie er achter zijn arrestatie zit en dat zullen we laten weten', beloven ze. Op de site van Meduza is een aantal van zijn artikelen te lezen in het Engels. Daarbij ook een artikel van anderhalf jaar terug over de manier waarop de Russische overheid de media online volgt en straft.

Australische publieke omroep overvallen

De Australische politie is vandaag bij de publieke omroep ABC binnengevallen en heeft meer dan 9000 documenten doorzocht, inclusief duizenden interne emals. Gisteren was er ook al een huiszoeking geweest bij Annika Smethurst, een dagbladjournalist, die vorig jaar schreef over een plan om de Australische bevolking te bespioneren. Een radiojournalist meldt dat er een onderzoek tegen hem loopt vanwege uitzendingen over de opvang van asielzoekers.

De inval bij ABC zou te maken hebben met berichtgeving uit 2017 van de omroep over het optreden van Australische troepen in Afghanistan. VPRO's Bureau Buitenland interviewde ABC-journalist Paul Berry. Hij vertelde dat een wet uit 1914 ter bescherming van de nationale veiligheid de politie toestemming geeft zo'n inval te doen, maar of de vervolging gaat lukken is nog de vraag. Er is onder deze wet nog nooit een journalist vervolgd. De klokkenluider was in dit geval bekend en wordt al vervolgd.

De verontwaardiging in Australië is zeer groot. Men ziet het als een poging van de nieuwe Australische regering om journalisten af te houden van het publiceren van onthullingen over het optreden van de overheid. Berry: 'Deze regering haat kritiek. Het is intimidatie'.

'Je verwacht zoiets in een autoritair land, maar niet in een democratie,' twitterde Reporters Sans Frontières in een reactie op dit nieuws.

Caitlin Johnstone ziet een toename van politie-invallen bij media. De relatie met de aanklacht tegen Julian Assange lijkt waarschijnlijk.

"Er hoeft niet noodzakelijk sprake te zijn van een centraal geplande samenzwering; het kan gewoon het natuurlijke resultaat zijn van een ziek imperium dat ziet aankomen dat het veel meer oorlog, leugens en bedrog nodig heeft om ineenstorting te voorkomen, en dat dienovereenkomstig reageert. Toen de Assange-lijn eenmaal was overschreden, was er een precedent geschapen voor andere regeringen in het rijk om te beginnen met dingen te doen die ze toch al hadden willen doen."

Update 8 juni

Neil Gaughan, hoofd van de Australische Federale Politie, heeft toegegeven dat de inval is gedaan om tegemoet te komen aan afspraken tussen zijn land, de VS, het Verenigd Koninkrijk, Canada en Nieuw-Zeeland over geheimhouding van informatie die zij onderling uitwisselen ( in het kader van de Five Eyes).Ongeacht waar die informatie over gaat: “The issue of whether or not the public has the right to know is really not an issue that comes into our investigation process.”

Foto: clement127 CC.

Franse journalisten onder druk gezet door geheime dienst

Drie journalisten zijn vorige maand door de Franse geheime dienst verhoord na onthullingen over wapenleveranties aan Saoedi-Arabië. De journalisten Geoffrey Livolsi en Mathias Destal van de onafhankelijke nieuwssite Disclose en Benoît Collombat van Radio France kregen te horen dat ze mogelijk vervolgd worden voor het onthullen van staatsgeheimen. De regering probeert hen zo te dwingen om hun bronnen prijs te geven.De journalisten hebben geweigerd de vragen van de geheime dienst te beantwoorden. Ze zien dit onderzoek als een aanval op de persvrijheid.

De groene Europarlementariërs Yannick Jadot en Sven Giegold hebben gezamenlijk opgeroepen de wapenleveranties aan Saoedi-Arabië in overeenstemming met eerdere uitspraken van het Europarlement te stoppen en de persvrijheid te respecteren. In Frankrijk heeft president Macron eerder verklaard dat de wapens die Frankrijk levert niet ingezet zouden worden in de oorlog van de Saoedi's in Jemen. Zijn eigen geheime dienst heeft echter vastgesteld dat dit wel het geval is. En de onthulling daarvan heeft geleid tot het onderzoek van de dienst waarin de journalisten zijn verhoord.

Jadot en Giegold:

Terwijl de misleiding van het publiek door de regering nog steeds geen consequenties heeft gehad worden degenen die het schandaal onthulden vervolgd. Ze riskeren een straf van vijf jaar gevangenis of een boete van maximaal 750.000 euro.

Chelsea Manning moet vrij!

De vervolging van klokkenluiders bedreigt de persvrijheid.

Chelsea, voorheen Bradley, Manning was tot 2010 een data-analist in het Amerikaanse leger, werkzaam in Irak. In 2010 lekte ze honderdduizenden diplomatieke en militaire documenten aan klokkenluiderswebsite WikiLeaks uit verontwaardiging over het gebrek aan moreel besef dat ze aantrof in het handelen van het Amerikaanse leger. Een van de bekendste documenten die in de openbaarheid kwam was een video waarop te zien is dat onschuldige burgers vanuit een helicopter rücksichtslos worden neergeschoten.
Over haar toenmalige motieven zei ze:

….. toen ik in Irak zat en dagelijks de geheime militaire rapporten las begon ik te twijfelen aan het morele karakter van waar we mee bezig waren. Rond deze tijd realiseerde ik me dat we bij onze pogingen om het hoofd te bieden aan het risiko dat de vijand voor ons oplevert onze menselijkheid zijn kwijtgeraakt. We hebben er bewust voor gekozen om zowel in Irak als in Afghanistan het menselijk leven zonder waarde te verklaren. Als we onschuldige burgers doodden kozen we ervoor om, in plaats van de verantwoordelijkheid voor ons gedrag te accepteren, alles te verbergen achter het gordijn van de nationale veiligheid en de geheime inlichtingen om publieke aansprakelijkheid te ontlopen.

In 2013 werd Manning voor het lekken van staatsgevaarlijke informatie door de krijgsraad veroordeeld tot 35 jaar gevangenisstraf. President Obama liet haar in 2017 aan het eind van zijn ambtstermijn vrij. Maar begin dit jaar is ze opnieuw vastgezet omdat ze niet wil getuigen voor een Grand Jury tegen Wikileaks en Julian Assange. Ze kwam na 62 dagen weer even op vrije voeten, maar kreeg onmiddellijk een nieuwe dagvaarding om te verschijnen voor de Grand Jury. Nu ze blijft weigeren is ze weer vastgezet voor onbepaalde tijd. Als ze volhoudt moet ze straks ook nog een boete betalen die kan oplopen tot 1000 dollar per dag.