Brazilië zoekt naar wraak op Glenn Greenwald

Begin vorige maand publiceerde The Intercept van de Amerikaanse journalist Glenn Greenwald via een lek verkregen aanwijzingen dat de Braziliaanse corruptie-onderzoeker Moro zelf vals spel heeft gespeeld. 'Als onderzoeksrechter in de zuidelijke stad Curitiba was Moro jarenlang de belangrijkste aanjager van het Wasstraat-onderzoek. De Braziliaanse editie van The Intercept kreeg echter een berg aan chatberichten, audiofragmenten, video’s en foto’s in handen die aantonen dat Moro zaken in het geheim afstemde met aanklagers van het Lava Jato-team. Zulke samenspanning zou juridisch vals spel zijn,' schrijft de NRC. Door toedoen van Moro verdween de populaire linkse ex-president Lula da Silva achter de tralies en kon hij geen rol meer spelen in de presidentsverkiezingen die vorig jaar werden gewonnen door de uiterst rechtse Jair Bolsanaro. Moro promoveerde tot minister van Justitie.

Uit het berichtenverkeer tussen Moro en de aanklagers dat The Intercept openbaar heeft gemaakt 'blijkt hoe hij hun onderzoekslijnen aanbeveelt die Lula in verband kunnen brengen met een dubieuze transactie rond een strandhuis. In een andere conversatie valt te lezen hoe onderling paniek uitbreekt nadat het Hooggerechtshof heeft bepaald dat de krant Folha de São Paulo de ex-president kort voor de stembusgang zou mogen interviewen in diens cel.'

De onthullingen van The Intercept zorgden voor grote beroering in Braziliaanse regeringskringen. Er werd opgeroepen Greenwald, die in Brazilië woont, het land uit te zetten. Vorige week werd bekend dat de politie Greenwald's financiën gaat onderzoeken. De politie ontkent en zegt alleen onderzoek te doen naar het lek uit het team van de witwas-operatie. Journalisten zijn er niet gerust op. “It’s not only an outrageous attack on press freedom, but a gross abuse of power,” zei Trevor Timm, directeur van Freedom of the Press.

Glenn Greenwald (foto van Wikipedia.nl) is de journalist die in 2013 voor  The Guardian het verhaal van Edward Snowden over de spionageactiviteiten van de Amerikaanse geheime dienst NSA naar buiten bracht. In 2014 richtte hij The Intercept op voor publicaties van onderzoeksjournalisten en commentaren op de actuele politiek.

Hieronder updates van 13 juli en 16 juli

Persvrijheid in Brazilië staat op het spel

AP-correspondent Anna Jean Kaiser noemt de zaak tegen Greenwald een belangrijke test voor de persvrijheid onder het regime van Bolsonaro. Bij een ondervraging van de journalist door een parlementaire commissie voor mensenrechten en minderheden zei een parlementslid tegen Greenwald over zijn onthullingen: 'Als u dit niet kunt bewijzen is het fake en bent u een leugenaar, als het wel waar is bent u een misdadiger omdat u iemand's telefoon hebt gehackt.'
Bolsanaro laat zich net als zijn grote voorbeeld Donald Trump vaak negatief uit over de pers. Globo, het grootste mediabedrijf in Brazilië, noemde hij in wahtsapp berichten 'de vijand'. Aanhangers van Bolsonaro demonstreerden tegen de journalist en eisen dat hij het land uit gezet zou worden. Greenwald kan intussen niet zonder veiligheidsagenten de deur uit. Greenwald begrijpt de rechtse campagne tegen hem en zijn partner wel. 'Ik ben een vreemdeling, mijn man is parlementslid, wij hebben een homoseksuele relatie in een land waar homofobie onderdeel is van het dominante publieke discours. We zitten aan alle kanten fout.'

De autoriteiten geven nog geen uitsluitsel over een het onderzoek dat is ingesteld naar Greenwald. 'Het is op z'n minst intimidatie', vindt hij zelf. 'Het gaat om het creëren van een klimaat van angst dat alle journalisten raakt.' Ivana Bentes van de Federale Universiteit van Rio de Janeiro zegt: 'Ze behandelen hem als een politieke vijand, terwijl hij journalist is, en dat is zeer ernstig. Ze willen journalistiek onderzoek criminaliseren.'

Greenwald en zijn echtgenoot: staatsvijanden van Brazilië

Citaat uit een artikel in NRC Handelsblad van 16 juli:

'Greenwald blijft publiceren. „We zijn pas aan het begin van wat we hebben ontdekt. Dit dossier bevat veel meer documenten dan destijds bij het NSA-onderzoek van Snowden. Moro weet dat we alles over hem weten, het is alleen nog een kwestie van publiceren”, aldus Greenwald. Hij lijkt zijn strijd fanatieker dan ooit te voeren, gedreven vanuit een idealisme voor een beter en eerlijker Brazilië, ook voor zijn kinderen. „Ik ben niet partijdig. Ik verdedig Lula niet en het is ook niet mijn doel om de regering van Bolsonaro ten val te brengen. Ik ben onderzoeksjournalist en verdedig de principes van de democratie. The Intercept hangt geen ideologie aan.” Toch wordt hij in Brazilië wel degelijk gezien als sympathisant van Lula, die hij de afgelopen jaren twee keer interviewde als een van de weinige buitenlandse media.'